Kleine Willemswaard
| Kleine Willemswaard | ||
|---|---|---|
| ||
Schotse hooglander in de Kleine Willemswaard; in de verte de verkeerspost van Rijkswaterstaat aan de mond van het Amsterdam-Rijnkanaal
| ||
| Type | Stadswaard | |
| Locatie | Tiel-Oost | |
| Coördinaten | 51° 53′ NB, 5° 27′ OL | |
| Opening | 2018 | |
| Beheerder | Waardgroep | |
| Status | Natura 2000-gebied | |
De Kleine Willemswaard is een stadswaard ten oosten van het stadscentrum van Tiel, tussen de Waal, het Amsterdam-Rijnkanaal en het Park Vijverberg. Het is een overstromingsvlakte van de Waal bij hoogwater, en een recreatiegebied voor de stadsbewoners.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]In de late middeleeuwen liep de hoofdgeul van de Waal langs de huidige Echteldsedijk / Waalbandijk. In 1818 werden de uiterwaarden ingepolderd en ontstond de Willemspolder, genoemd naar koning Willem I. De polder werd voornamelijk gebruikt voor agrarische doeleinden, zoals het weiden van vee. In de hoofdgeul werd een sluis geplaatst, de Prins Willemsluis. In de negentiende eeuw legde de veerpont Tiel-Wamel hier aan. Rond 1845 werd een stenen langsdam parallel aan de Waal aangelegd.[1][2]
Voor de Tweede Wereldoorlog was de Willemspolder een van de grootste polders langs de Waal. Nadat hij werd doorsneden door het Amsterdam-Rijnkanaal, noemde men de westpunt de Kleine Willemspolder. Na 1860 zijn kribben aangelegd om de rivier bevaarbaar te houden. In de jaren daarna is veel zand afgezet tussen de langsdam en de kribben, en daaroverheen is in de twintigste eeuw een kleilaag aangebracht.[1][2]
In 2017-2018 is het project FluviaTiel uitgevoerd en is het gebruik voor de landbouw gestopt. Achter de langsdam werd een geul aangelegd, min of meer op de plaats van de oude rivierbedding. De klep in de oude Prins Willemsluis werd verwijderd, zodat vrije overstroming bij hoogwater weer mogelijk is. De uiterwaard is daardoor niet langer een polder maar een stadswaard, een combinatie van een natuurgebied en een park. Hij heet nu de Kleine Willemswaard en is onderdeel van het Natura 2000-gebied Uiterwaarden Waal.[1][2]
ARK Natuurontwikkeling zette in opdracht van Rijkswaterstaat een dynamisch beheer op, waarin natuurlijk processen vrij spel krijgen. Sinds 2022 wordt het beheer door een lokale partij voortgezet, in samenwerking met omwonenden en gebruikers in de zogeheten Waardgroep.[3]
In 2020 is een kudde van negen Schotse Hooglanders in het gebied losgelaten om het gebied te begrazen.[4] Dankzij de 'rewilding' is een ruig en robuust natuurlijk systeem ontstaan dat steeds meer in evenwicht is en beter bestand tegen klimaatverandering. Honderden plantensoorten zijn teruggekeerd, wat resulteerde in een grote toename aan insecten en vogels. Ook leven er nu bevers in het gebied.[5]
Twee kisten waarmee wisenten van Polen naar Nederland zijn vervoerd, zijn hergebruikt als toegangspoort naar de stadswaard.[6] Bij de ingang aan de Echteldsedijk staat een bord ter herdenking van drie Waalcrossers die hier op 22 oktober 1944 door de Duitsers werden gearresteerd en spoorloos zijn verdwenen. Deze verdwijningen stonden na de oorlog bij justitie te boek als de Tielcase.[7]
In de Kleine Willemswaard worden geregeld excursies en struintochten georganiseerd.[8]
-
Toegangspoort met informatie over de Tielcase -
Toegangspoort met informatiepaneel
- Kleine Willemswaard. IVN.nl. Gearchiveerd op 20 januari 2022. Geraadpleegd op 20 januari 2022.
- ↑ a b c De Kleine Willemswaard in Tiel. ARK Natuurontwikkeling. Gearchiveerd op 18 maart 2021. Geraadpleegd op 10 april 2021.
- ↑ a b c Wat is er gebeurd in de Kleine Willemswaard?. Struingids (19 juni 2019). Gearchiveerd op 11 april 2021. Geraadpleegd op 10 april 2021.
- ↑ Corien Remijn, ‘We ontfermen ons wat over dit gebied’. Zakengids Tiel (8 april 2021). Gearchiveerd op 11 april 2021. Geraadpleegd op 10 april 2021.
- ↑ Schotse Hooglanders vrijgelaten in de Kleine Willemswaard. Free Nature (22 september 2020). Gearchiveerd op 11 april 2021. Geraadpleegd op 10 april 2021.
- ↑ Laurens Tijnk, Ruige wilde natuur terug op paar minuutjes van hartje Tiel. gld.nl (15 juli 2023). Gearchiveerd op 16 juli 2023. Geraadpleegd op 15 juli 2023.
- ↑ Toegangspoort Kleine Willemswaard. Uit in Tiel. Gearchiveerd op 30 juni 2022. Geraadpleegd op 10 april 2021.
- ↑ Jan Bouwhuis, Plaatsing herdenkingsbord Waalcrossers bij de Kleine Willemswaard Tiel. De Tielenaar (13 april 2020). Gearchiveerd op 21 juni 2023. Geraadpleegd op 17 mei 2021.
- ↑ Lotte Martini, Struingidsen hopen dat de Tielenaar de Kleine Willemswaard gaat omhelzen. de Gelderlander (21 augustus 2020). Gearchiveerd op 8 september 2020. Geraadpleegd op 10 april 2021.